Duurzame bussen en treinen laten op zich wachten, dit is waarom

GroenLinks-gedeputeerde Jan van der Meer is zo'n beetje de klimaatpaus van de provincie. Hij zegt tegen iedereen die het wil horen dat de energietransitie niet langer kan wachten. Maar in Gelderland rijden nog veel dieselbussen en meer elektrische treinen lijken ver weg. "Niemand had verwacht dat we met twee crisissen te maken kregen, dat is heel bijzonder. Reizigers zijn weg door corona en we hebben te maken met ongekende kostenstijgingen."

Het is pleisters plakken. Door de stijgende kosten en de teruggelopen reizigersaantallen moet de provincie geld bijleggen om het busvervoer überhaupt in de lucht te houden. Geld om de boel te verduurzamen is er niet. Ja, er rijden wel elektrische bussen. Maar die elektro-bussen van Keolis zorgen vooral voor problemen en hoofdbrekens.

Eerder dit jaar kreeg Keolis nog een boete van bijna 600.000 euro, omdat het de probleembussen maar niet wist te repareren. Zo waren er problemen met de chauffeurscabine en de klimaatbeheersing. Een chauffeurs zei anoniem tegen Omroep Gelderland dat hij geen vertrouwen meer had in de bussen. "Er komen steeds meer dingen bij, ze hadden meteen de bussen moeten terugsturen, dat is niet gedaan en nu blijf je pappen en nathouden."

Binnenkort neemt vervoerder EBS het traject van Keolis over. Eerder dit jaar was er een aanbesteding voor het gebied en EBS had volgens de provincie het beste aanbod. Dat betekent dat de elektrische probleembussen ook naar EBS gaan.

Daarom worden ze nu gekeurd. "We zitten nog midden in die fase. EBS moet die bussen overnemen, tenzij de bussen worden afgekeurd", legt gedeputeerde Van der Meer uit. Als de bussen worden afgekeurd, kan het zijn dat daar weer dieselbussen gaan rijden.

De afgelopen tijd zouden er meer aanbestedingen zijn, maar de provincie gebruikt nu concessies, waarbij een busvervoerder dan twee of drie jaar ergens mag rijden. Geen enkel vervoersbedrijf zit in deze onzekere tijden namelijk te wachten op een contract van 15 jaar waarbij het totaal niet duidelijk is of het over een paar jaar nog wel uit kan. En omdat de bussen wel moeten blijven rijden, zijn er dus de noodconcessies.

Maar daardoor ligt wel de elektrificatie van het OV in Gelderland op z'n gat. Want bij een langjarig contract eist de provincie dat er elektrische bussen gaan rijden, maar bij die noodconcessies kan dat niet. Want voor z'n korte periode koop je geen nieuwe bussen. Van der Meer: "Nu wordt er gereden met oude bussen." Vaak zijn dat dieselbussen. "En pas als eentje het begeeft, wordt die vervangen."

En bij de treinen is het probleem nog veel groter. Bijvoorbeeld op het traject Zutphen-Oldenzaal-Hengelo. Om dat te verduurzamen is een bovenleiding nodig of er moet gereden worden met batterijtreinen. Dat kost veel geld, heel veel. "Dat gaat om tientallen miljoenen euro's, maar dat budget hebben we gewoon niet", zegt Van der Meer. "Als er geen geld bijkomt, gaat het feestje gewoon niet door."

En dus wil Van der Meer extra geld van het Rijk. Hij ziet geen andere optie. "Het houdt een keer op. We zijn nu op het punt dat het Rijk het maar moet oplossen, anders stoppen we er maar mee. Nee, dat is te hard gezegd", zegt Van der Meer er snel achteraan. "Maar we zitten wel met een zwaar dilemma."

Komt dat geld er niet, dan moeten er lijnen worden geschrapt en gloort verdere verduurzaming van het openbaar vervoer alleen nog aan de horizon.